روز دين يا روز جزا، نام قيامت است كه نامهاى مختلفى دارد، مثل روز حشر و نشر، روز ندامت، روز حسرت و... روزى كه بلندى آن به گفته قرآن پنجاه هزار سال است. پيامبر خدا(صلى الله عليه وآله وسلم) چون آيه اى را خواند كه حضور مردم را در پيشگاه خداوند در قيامت بيان مى كند. فرمود: چگونه خواهيد بود آنگاه كه خداوند همه شما را گرد مى آورد، آنگونه كه تيرها در تيردان جمع مى شود، روزى كه پنجاه هزار سال است و به شما نظر نمى شود! خدا درباره كيفر كارها و ستمها فرموده است: «خدا را غافل از كار ستمگران مپنداريد، آنان را براى روزى عقب انداخته كه چشمها خيره شود و از حدقه درآيد، سرها پايين، نگاهها افتاده و دلها هراسان است.»[40]
توجه به نامها براى اهل تقوا خشوع و خضوع مى آورد و در پيشگاه پروردگار، فروتنى و ياد دائم و قطع اميد از غير خدا در پى دارد، كه جز شوق و هراس از پروردگار و جز اميد به خداى رحمان و رحيم و جز بيم و خوف از مالك روز جزا ندارند. اين براى عده اى است. ولى عارفان از اين اسماء الهى، تأثّرات و حالاتِ ارجمندى مى يابند و از علم اليقين به عين اليقين و سپس به حقّ اليقين مى رسند. از همين جاست كه وقتى امام صادق(عليه السلام) جمله «مالك يوم الدين» را تكرار مى كرد، غش مى كرد. امام سجاد(عليه السلام) آن قدر تكرار مى كرد كه نزديك بود جان دهد. به هر حال، عارفان با ياد نامهاى زيباى خدا حالات ارزشمندى دارند و در تفرّجگاه هاى ملكوت و جلال خدا سير و سياحت مى كنند و با جلوه هاى صفات جمال الهى مأنوس و همدمند.
ترتيب نامهاى ياد شده (اللّه، رحمان، رحيم، ربّ، مالك) مطابق ترتيب واقعى است، جايگاهِ لفظ جلال «اللّه»، مقدم بر مقام ربوبيّت است، مقام ربوبيّت بر رحمتِ رحمانيّه و آن بر رحمت رحيميّه تقدم دارد، مقام رحيميّت خدا هم مقدّم بر اسم اخير است.
«ايّاك نَعبُد» يعنى جز تو را نمى پرستيم و در برابر ديگرى خضوع نمى كنيم، يا از عبادتمان مطلوبى جز تو نداريم. وجود حقيقى از آن خداست. حق بندگى آن است كه در اين مسأله براى او شريكى ديده نشود و تنها او مطلوب باشد.
