آنكه به «محاسبه نفس» مى پردازد بايد بينديشد كه روز قيامت وقتى زشتكاريها آشكار شود شرمسارى خواهد كشيد. قيامت، روز هول انگيز و مهمّى است، پرده ها كنار مى رود و رسوايى به بار مى آيد. همين هراس عظيم، كافى است كه انسان را بيابان نشين كند و صحرا گرد سازد و دست از زندگانى بشويد.

روز جمعه از مناسبتهاى هفتگى است. انسانى كه در پى خيرها و سودهاى نقد و دنيوى است، بايد به خيرات اخروى هم فكر كند و با كارهاى نيك، براى آخرت ذخيره سازى كند. غفلت از آن مرحله، ريشه در ضعف ايمان به آخرت دارد. آنكه به دنيا و لذّتها و تمنيّات آن دلبسته است از انديشه فرجام كار غافل مى شود. خداوند، شبهاى جمعه تا سحر ندا مى دهد: آيا حاجتمندى هست كه حاجتش را برآورم؟ عذرخواهى هست كه خطايش را ببخشايم؟ خدا وعده داده كه اگر بنده اى «يا ربّ يا ربّ» بگويد، پاسخش را «لبّيك عبدى» بدهد. چگونه ممكن است انسان خدا باور، شبهاى جمعه تا صبح بخوابد و از فيض اين شب چيزى نطلبد؟! اين جز ضعف ايمان و غفلت از خدا نيست. آخرين ساعت روز جمعه براى دعاى سمات است. به قول يكى از بزرگان اخلاق^[12]: هيچ چيز مثل سجده هاى طولانى كه در آن بگويى «لا اِله الاّ انت سُبحانك انّى كنتُ مِنَ الظالمين» در دل تأثيرگذار نيست و اينكه در اين حالت، خود را در «زندان طبيعت» و در زنجيرهاى «رذايل اخلاقى» در بند ببينى و به ظلم خويش اعتراف كنى. خواندن سوره قدر در شب و عصر جمعه، صدبار، از برنامه هاى ديگر اين روز است.

از برنامه هاى روزانه، نمازهاى روزانه است، بخصوص نمازهايى كه در آخر شب خوانده مى شود كه بهترين ساعتها براى دعاست. در روايات بر نماز اوّل وقت تأكيد بسيار شده است. از رسول خدا(صلى الله عليه وآله وسلم) روايت است: هر كس نماز واجب را از وقتش تأخير اندازد، به شفاعتم نمى رسد.^[13]

مراعات وقت و زمان نماز بسيار مهمّ است، چه نمازهاى فريضه، چه مستحبّات.