درسها و عبرتها

همچنان كه پاكى جسم، موانع ورود به مسجد و پرداختن به نماز را از بين مى برد، طهارت روح و درون نيز موانع پرداختن به سراى جاويدان آخرت را مى زدايد و به انسان «شناختِ شهودى» مى بخشد كه در سايه آن، آنچه را نزد خداست، برتر از آنچه نزد مردم است مى داند و جهان را جهانِ فريب و غرور مى يابد.

مستحب است در هر جاى مقدس يا روز مقدّس و مناسبت شريفى انسان غسل كند، به اميد آنكه محبوب خدا باشد. موارد غسلهاى مستحب بطور مشروح در كتابهاى فقهى آمده است.

معمولا غسل در حمام انجام مى گيرد. حضرت اميرالمؤمنين(عليه السلام) فرموده است: حمام جاى خوبى است، هم يادآور آتش دوزخ است، هم چركها را مى زدايد.^[8]

اينكه حضرت، آتش را جلوتر از چرك زدايى مطرح فرموده، آموزش اخلاقى مؤمنان است كه ياد آخرت را حتى در امور دنيوى، مقدم بر دنيا بدارند. اين شيوه عملى خود آن حضرت در همه كارها و حالات بود و در انتخابِ كارهايى كه برابر بود، آن را كه بر نفس انسان سخت تر است بر مى گزيد.

براى اهل مراقبه، حمام يادآور آتش است. كسى كه در حمام به ياد آن نيفتد  از  غافلان است، زيرا مؤمن پيوسته بايد از آتش دوزخ و عبور از صراط واهمه  داشته باشد و از هر چه كه شباهتى به آن موضوع هولناك دارد، به ياد آن افتد. در حمام نيز، از آتشى كه در زير آب روشن است و ظلمتى كه در بالاست و آب  داغ، بايد به ياد قيامت و جهنم بيفتد. البته خصوصيّتى در حمام نيست. مؤمن  از هر چيز عبرت و درس مى گيرد و نگاه پندآموز دارد. با ديدن آتش، به ياد دوزخ مى افتد و از ديدن ظلمت، به ياد قبر مى افتد و اگر از چيزى ترسيد، وحشت  قبر را ياد مى كند و اگر نگاهش به چيز پوسيده اى افتاد، از پوسيدن خود در  زير خاك ياد مى كند.

در روايات بسيارى تأكيد بر زدودن موهاى اضافى بدن است. در همين دستور دينى هم پند و حكمت است، دين هيچ چيز را فروگذار نكرده است، حتى زدودن موهاى اندام پايين را. چنين آيينى چگونه ممكن است درباره اصلاح صفات درونى انسان كه مايه امتياز او بر حيوانات و شباهت يافتن به فرشتگان است، چيزى نگفته باشد؟!