همچنانكه زوايد غذا را با مسواك از دندانهايت مى زدايى، آلودگى گناهانت را نيز با تضرّع و خشوع و شب زنده دارى به درگاه خدا از بين ببر. ظاهر و باطن خود را از تيرگيهاى مخالفت با فرمان خدا و ارتكاب گناهان بزداى. چوب مسواك، گياهى پاك و لطيف است. دندان هم وسيله خوردن و جويدن و گوارا شدن غذاست. مسواك سبب مى شود كه آلودگيهاى آن از بين برود و جوهر زلال آن آشكار شود و مثل حالت اولش گردد. خداوند، دل را هم پاك و شفاف قرار داد و فكر و ياد و تكريم خدا را هم غذاى قلب قرار داد. هرگاه كه غفلت و تيرگى، شفافيّت دل را زدود، با صيقل توبه و آب انابت آن را جلا بده تا به حالت نخست بر گردد و صاف شود... .[4]
بايد انديشيد، همانگونه كه مسواك، سبب سالم ماندن دندان و كمك به بهتر هضم شدن غذاست كه مايه قوام بدن و حيات آدمى و طول عمر اوست، پاكسازى درون هم زمينه ساز سعادت انسان است. معيار، خوب و دقيق انجام دادن كارهاست، نه كميّت بسيار. همچنانكه يك وزير در كنار سلطان كارى آسانتر از جنگ يك جنگجو در ميدان دارد، ولى مقرّب تر است، چون كارش حسّاستر و دقيقتر است، مراقبت بر حُسن اجراى فرمان خدا (حتى در مسواك زدن) نيز موجب قرب به اوست و بعيد نيست كه نماز با مسواك، پاداشى هفتاد برابر داشته باشد. بنده بايد مراقب باشد كه وقت حضور در پيشگاه معبود و مناجات با او همه اعضايش، بخصوص عضوى كه با آن كلام الهى را مى خواند، آلوده به آلودگيهاى دنيوى نباشد. اين مراقبت لطيف، درخور هرگونه پاداش الهى است.
تيامُن
از روايات چنين بر مى آيد كه در همه كارها، خوب است از راست شروع شود. اين نيز حكمتى دارد. اغلب چنين است كه عضو راست قوى تر است. عالم غيب هم از عالم شهود برتر است و عالم ارواح از عالم اجسام. بايد به تقويت حالات درونى و روحى بپردازى تا از روحانيان شوى. انبياى الهى مى خواهند آباد كننده و خدمت گزار «جهان غيب» باشند، ولى مردم به فريب شيطان در پى آبادى عالم محسوس اند و ميان اين دو تضادّ است. اگر انبيا و اوليا هم گاهى به آبادى اين عالم محسوس مى پردازند، در واقع خدمت به جهان غيبت است، چرا كه آبادانى آخرت و كسب معرفت جز با حيات دنيوى نيست. تعمير اين در حدّ ضرورت، براى بقاى زندگى است ولى نه بيش از حدّ ضرورت، بلكه به عنوان مقدّمه; ولى دنياطلبان به دنيا به صورت مطلوب اصلى مى نگرند، نه صورت ابزارى.
