خوف و رجاء و حسن ظن به خداوند متعال

شخص با ايمان گرچه از جهت گناه و خطايش بايد پيوسته از عقاب خداوند متعال خائف بوده و از كيفر و مؤاخذه او مأمون نباشد; ولى در عين حال بايد به رحمت و فضل و غفران پروردگار مهربان نيز اميدوار بوده و حسن ظن به او داشته باشد و هيچگاه نبايد از رحمت قادر متعال نا اميد گشته و سوءظن به او پيدا كند كه يأس از رحمت خداوند و سوءظن به او نيز از معاصى پروردگار مهربان است.

روايــات

از امام باقر(عليه السلام): «هيچ بنده مؤمنى نيست مگر اين كه در قلب او دو نور است: نور خوف (از گناهش كه قادر متعال او را عقوبت كند) و نور اميد (به رحمت و فضل و غفران پروردگار متعال كه او را ببخشد) كه اگر اين دو نور سنجيده شود هيچ يك بر ديگرى زيادتى نكند.» ^[131]

از امام صادق(عليه السلام): «مؤمن، مؤمن (حقيقى) نشود تا اين كه خائف (از گناه و عقابش) و اميدوار (به رحمت پروردگارش) گردد، و خائف و اميدوار نباشد تا اين كه به جهت خوف و رجائش عامل شود.» ^[132]

از امام صادق(عليه السلام): «به خداوند اميدوار باش (ولى) به قسمى كه اميدت تو را بر معصيت او جَرى نكند، و از خدا بترس (ولى) به نحوى كه ترست تو را از رحمت او مأيوس نكند.» ^[133]

از رسول اكرم(صلى الله عليه وآله وسلم): «خداوند متعال فرموده عمل كنندگان، بر اعمال و عباداتى كه براى ثواب دادن من بجا مى آورند، اتكال و اعتماد نكنند; زيرا كه ايشان اگر در عبادت من كوشش كنند و خود را به مشقّت اندازند و عمرهاى خود را فانى سازند، باز هم در عبادتشان مقصرند و به حقيقت و كنه عبادت من (در آنچه مى طلبند از كرامت من و نعيم بهشتها و درجات رفيع و بلند جوارم) نمى رسند; وليكن به رحمت من بايد وثوق و اعتماد داشته و به فضل من بايد اميدوار باشند و به حسن ظنّ به من بايد مطمئن شوند، كه در اين صورت رحمت من به ايشان مى رسد وانعام و فضل من، رضوان و خشنودى مرا به ايشان مى رساند و مغفرت و آمرزش من، عفو مرا به ايشان مى پوشاند; زيرا كه من خداوند رحمان و رحيم و به اين اسم نام گرفته ام.» ^[134]