سایت جدید مؤسسه فرهنگی در راه حق

 مشترکین گرامی مؤسسه در راه حق
سلام علیکم
جهت بهره مندی از امکانات بیشتر و مشاهده و دانلود متن نشریات به سایت جدید مؤسسه در راه حق به نشانی www.darrahehaq.ir مراجعه نمایید.

new site

بارگزاری نسخه دیجیتالی نشریات فارسی در سایت جدید مؤسسه در راه حق

booklet pdf 365x220

مشترکین گرامی مؤسسه در راه حق

سلام علیکم

از این پس شما عزیزان میتوانید فایل PDF نشریات فارسی مؤسسه فرهنگی در راه حق را از طریق سایت جدید مؤسسه به نشانی www.darrahehaq.ir/fa دانلود و مشاهده نمایید. جهت دانلود عناوین نشریات فارسی میتوانید از لینک زیر استفاده نمایید.

دانلود فایل نشریات

مناسبت های مذهبی ماه رمضان المبارک

اخلاق و رفتار

حضرت محمد(صلى الله عليه وآله)

دوره چهارم ، شماره هشت

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  2  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

نام جزوه: اخلاق و رفتارحضرت محمّد(صلى الله عليه وآله)

نويسنده: هيأت تحريريه مؤسسه در راه حق

ناشر: مؤسسه در راه حق قم - تلفن 2-7743221

تيراژ: 20000 جلد

نوبت چاپ : مكرّر

تاريخ چاپ : 1378 هـ ش

قطع: جیبی

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  3  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

نياز جامعه به اخلاق

هرچه علم و صنعت پيش مى رود نياز بشرى به اخلاق افزايش مى يابد و لازم است به موازات آن دستورات اخلاقى پيامبران كاملا مورد عمل و نظر قرار گيرد زيرا دنياى دانش و صنعت وسايل و ابزارهايى در اختيار بشر مى گذارد اما هيچ گونه تضمينى ندارد تاجلوى سوء استفاده از آنها را بگيرد.

بالا رفتن آمار جرائم، جنايات، فساد، تبهكارى، قتل و خودكشى و... روشنگر همين حقيقت است كه اگر اخلاق كه بخشى از مكتب پيامبران خداست به جامعه

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  4  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

حكم فرما نباشد علم و صنعت نمى تواند سعادت و آرامش بشر راتضمين كند بلكه استعمارگران علم و صنعت را به نفع خود استخدام نموده و ميليونها نفر را بى خانمان مى كنند چنانكه مى كنند و حقوق ملتهاى ضعيف را پامال مى سازند و آنان را به خاك و خون مى كشند چنانكه مى كشند.

تنها عاملى كه مى تواند روح سركش انسان و غرايز طوفانى و عصيانگر او را مهار كند و علم و صنعت را در راه آرامش عمومى و زندگى مسالمت آميز به كار اندازد اخلاق واقعى است كه از ايمان حقيقى به خداسرچشمه مى گيرد.

تعليمات اخلاقى پيامبران و رفتار آنان بهترين وسيله ايست كه مى تواند بشر را به زنـدگى ايده آل برساند. اخلاق براى تمام افراد بشر چه در زندگى فردى و چه در زندگى اجتماعى لازم است اما براى كسانى كه بار مسئوليت رهبرى و هدايت جامعه را بر عهده دارند

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  5  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

ضرورى تر به نظر مى رسد; زيرا اولا كسى كه مربّى اجتماع است بايد خود نمونه اى از اخلاق و صفات برجسته ى انسانى باشد تا بتواند آلودگيهاى اخلاقى را از لوح دل مردم بشويد.

چنانچه خود را اين سرمايه ى بزرگ محروم باشد موفقيت كاملى پيدا نخواهد كرد.

ثانياً مسئوليت هدايت جامعه به قدرى سنگين است كه انسان بدون داشتن اخلاق كامل نمى تواند آن را تحمل كند. از همين رو خداوند پيامبران خود را از ميان افرادى انتخاب كرد كه داراى روحى بلند; حوصله يى زياد حلم و گذشت و ساير صفات اخلاقى بودند و با همين سلاح اخلاق بود كه توانستند رژيم جامعه هاى منحط و مستغرق در فساد را دگرگون سازند و مردم آلوده و محروم را نجات بخشند.

در قرآن كريم نسبت به پيامبر اسلام آمده است:

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  6  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

«به لطف خدا تو با مردم نرمش داشتى و اگر آدمى خشن و تندخو مى بودى مردم از گردتو پراكندند»(1).

اخلاق عالى پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله)امواج انقلاب مقدّس اسلام را نخست در جامعه ى عرب و سپس در جهان پديد آورد و در سايه ى اين رستاخيز عظيم معنوى پراكندگى به يگانگى; بى پروايى به عفت و پاكدامنى; بيكارگى به كار و كوشش; خودخواهى به نوع دوستى و تكبّر عرب به تواضع و مهربانى تبديل گرديد و انسانهايى تربيت شدند كه همه تا هميشه نمونه هاى اخلاق به شمار مى آيند. اخلاق محمد(صلى الله عليه وآله)آن قدر عالى و پرارزش است كه خدا آن را خلق عظيم ياد كرده است.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- فبما رحمة من الله لنت لهم و لو كنت فظّا غليظ القلب لانفضّوا من حولك -سوره ى آل عمران، آيه 159 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  7  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

«وانك لعلى خلق عظيم ...»(1)

اينك فرازهايى از اخلاق او را مى خوانيم:

حضرت محمد(صلى الله عليه وآله) در بين مردم

پيامبر ما مقام شكوهمند رسالت و سرپرستى داشت ولى زندگى و معاشرت او در اجتماع آن چنان ساده و بى پيرايه بود كه اگر در ميان جمعى مى نشست; ناشناس مجبور بود بپرسيد: كدام يك از شما محمد(صلى الله عليه وآله) است(2).

دنيا او را مغرور نكرد وگرفتار تجمّل و فريفته ى ظاهر فريباى آن نگشت بلكه باچشمى عفيف و پرهيزكار به آن مى نگريست.(3)

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- سوره ى قلم، آيه ى 4 .

2 - بحار، ج 16، ص 229-220 ، چاپ آخوندى .

3- بحار، ج 16، ص 229-220، چاپ آخوندى .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  8  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

پيامبر اسلام (صلى الله عليه وآله) با جملات كوتاه و پرمعنى سخن مى گفت و هيچگاه سخن ديگرى را قطع نمى كرد(1).

هنگام سخن گفتن ترشرو نبود وكلمات ناهنجار و خشن به كار نمى برد.

آنگاه كه در برابر مخاطب قرار مى گرفت، به رسم جبّاران به گوشه ى چشم نگاه نمى كرد.(2)

- هرگاه كه به مجلسى وارد مى شد در اولين جاى خالى مى نشست و مقيّد نبود كه برفراز مجلس بنشيند.(3)

اجازه نمى داد كسى پيش پايش بايستد ولى نسبت به ديگران احترام مى كرد; البته پرهيزكاران در نزد او احترام

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- كحل البصر، ص 69 .

2 - بحار، ج 16، ص 228 - 226 چاپ آخوندى .

3- بحار، ج 16، ص 240 چاپ آخوندى .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  9  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

بيشترى داشتند.(1)

ـ محمد (صلى الله عليه وآله) تنها به خاطر خدا و دين; غضب مى كرد و نيز به همان جهت خشنود مى شد. هنگامى كه سوار بود اجازه نمى داد كسى با او پياده راه برود، اگر مايل بود با خود سوارش مى كرد و اگر نه، در محل معينى وعده ى ملاقات مى گذاشت و تنها مى رفت.

در مسافرتهاى دسته جمعى به سهم خود كار مى كرد و هيچگاه سربار ديگران نبود. در مسافرتى يارانش به عرض رساندند ماخود تمام كارها را انجام مى دهيم.

پيامبر فرمود: دوست ندارم كه امتيازى بين من و شماباشد; زيرا خداوند دوست ندارد كه بنده اش را جدا و ممتاز از

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1-بحار، ج 16،ص 229 -282 -281 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  10  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

ديگران ببيند و برخاست و هيزم جمع آورى كرد.(1)

- به پيمانهاى خود وفادار بود.

- صله ى رحم مى كرد و بى جهت از آنان حمايت نمى كرد.

- به كسى اجازه نمى داد ضد ديگرى سخن بگويد و مى فرمود دوست دارم بامردم باقلبى سالم معاشرت داشته باشم.

- در حيا و شرم حضور بى مانند بود.

- پرحوصله، و باحلم و گذشت بود.(2)

انس بن مالك كه خادم آن حضرت بود مى گويد:

براى افطار و سحرى رسول خدا(صلى الله عليه وآله)شير فراهم مى كردم يك شب پيامبر دير به خانه آمد من فكر كردم آن حضرت به مهمانى رفته و افطار كرده است، شير را

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- كحل البصر، ص 68 .

2-بحار، ج 16، ص 232 - 226 چاپ آخوندى .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  11  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

خوردم. چيزى نگذشت كه آن حضرت آمد از همراهان او پرسيدم پيامبرافطار كرده است؟ گفتند: نه.

وقتى آن حضرت از جريان اطلاع پيدا كرد به روى مبارك خود نياورد و باخوشرويى و گرسنگى شب را به روز آورد و همچنين روزه را گرفت.(1)

پيامبر (صلى الله عليه وآله) به عبادت و نماز علاقه ى زيادى داشت ولى موقعى كه مردم با او كار داشتند نماز را كوتاه مى كرد و به كار آنان مى رسيد و در برآوردن حاجتهاى مردم از چيزى دريغ نداشت.

همه را احترام مى كرد; فضيلت و بزرگى را به ايمان و عمل مى دانست و نظرى به ثروت و جاه و مقام نداشت. با

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- كحل البصر، ص 68 - 67 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  12  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

بردگان مهربانى مى كرد و در اصلاح كار آنان مى كوشيد.(1)

گذشت و بزرگوارى محمد(صلى الله عليه وآله)

هرگاه به شخص او بى احترامى مى شد در صدد انتقام برنمى آمد و از خطا و بدرفتارى ديگران چشم پوشى مى كرد و در مقابل آزار و اذيتهاى آنان عفو و گذشت و بزرگوارى نشان مى داد.(2)

با آن همه اذّيت و آزارى كه قريش به رسول خدا(صلى الله عليه وآله)كرده بودند هنگامى كه مكه را فتح كرد آنها را بخشيد و آزاد ساخت.(3)

در جنگ احد شخصى به نام «وحشى» عموى پيامبر

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 - بحار، ج 16، ص 229 - 228 چاپ آخوندى .

2- بحار، ج 16، ص 265 - 264 چاپ آخوندى .

3- كامل ابن اثير، ج 2، ص 252، چاپ 1385 هجرى.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  13  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

«حمزه» را كشته بود ولى پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله) او را مورد عفو و بخشش خود قرارداد و از گناه او در گذشت و همچنين «ابوسفيان» و «هند» با آنهمه آزارها كه كرده بودند درگذشت و در صدد انتقام برنيامد.(1) اما با بسيارى عفو و گذشتى كه داشت هنگامى كه به حريم دين تجاوز مى شد نرمش نشان نمى داد و حكم خدا را جارى مى كرد و به وساطت كسى اعتنا نمى نمود.

موقعيكه مطلع شد فاطمه مخزوميه دزدى كرده است به و ساطت اسامة بن زيد گوش نكرد و گفت هلاكت و انقراض اقوام پيش به اين علت بوده كه قانون حد را بر اشراف جارى نمى كردند. سوگند به كسى كه جانم در اختيار اوست اگر (به فرض محال) فاطمه دختر

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- كامل ابن اثير، چاپ 1385، ج 2، ص 252 - 248.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  14  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

محمد(صلى الله عليه وآله)چنين كارى مى كرد دستش را قطع مى كردم.(1)

نظافت و پاكيزگى محمد(صلى الله عليه وآله)

پيامبر عزيز اسلام عطر را زياد دوست مى داشت(2) و براى خريد آن بيشتر از غذا خرج مى كرد.(3)از هر راهى كه عبور مى كرد بوى خوش عطرش مىوزيد و بعداً هر كس از آن راه مى گذشت مى فهميد پيامبر از آن راه گذشته است.(4)

زياد مسواك مى زد(5)و پيش از غذا و بعد از آن دست

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- ارشادالسارى لشرح صحيح البخارى، ج 9، ص 456، چاپ 1305 هجرى.

2 و3 - وسائل، ج 1، ص 442 و443 چاپ جديد.

4- سفينة البحار، ج 1، ص 419.

5- وسائل، ج 1، ص 349، چاپ جديد.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  15  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

خود را مى شست.(1)به هنگام بيرون آمدن از منزل در آينه يا آب نگاه مى كرد و با سر و وضعى مرتّب از خانه بيرون مى آمد.(2)

عبادت و پارسايى محمد(صلى الله عليه وآله)

پيامبر عزيز اسلام (صلى الله عليه وآله) به نماز علاقه ى زيادى داشت و در دل شبها چند بار برمى خواست و مسواك مى زد و نماز مى گزارد(3)و با خداى خود راز و نياز مى كرد، به طورى كه در اثر زياد ايستادن در عبادت پاهاى مباركش متورّم شده بود.(4)

او از نگاه به آسمان و زمين و خورشيد و همه ى جهان عبرت مى گرفت و بيشتر به عظمت آفريننده ى آنها توجّه مى كرد وبه قدرى پارسا بودكه هرگزشيفته مظاهرزودگذر دنيانمى گرديد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- وسائل، ج 16، ص 472.

2- وسائل، ج 3، ص 344.

3- وسائل، ج 1، ص 365.

4- كحل البصر، ص 78 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  16  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

محمد(صلى الله عليه وآله) در تمام صفات اخلاقى نمونه بود، شيوه واخلاق پاك او را نمى توان در ضمن يك مقاله كوتاه به آخر رسانيد، تنها كار ما اين است كه شبحى از سيماى نورانى او در اينجا ترسيم كنيم تامسلمانان كه خود را پيرو اسلام مى دانند كردار و رفتار آن حضرت را سرمشق قرار دهند و برنامه ى زندگى و اخلاق صحيح را از او بياموزند.

همانطور كه قرآن مجيد دستور مى دهد:

«لقد كان لكم في رسول الله اسوة حسنة»(1)

اخلاق و رفتار رسول خدا براى شما سرمشقى نيكواست.

سلام خدا بر او باد. كه برترين بود و بهترين و درود فرشتگان و پاكان و نيكان .و ازما هم براو باد سلام هايى گرم و احترام آميز و از شما نيز.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- سوره ى احزاب، آيه ى 21 .

اشتراک نشریات رایگان

سامانه پاسخگویی