فضیلت ماه مبارک رمضان

شيخ صدوق به سند معتبره روايت كرده از حضرت امام رضاعليه السلام از پدران بزرگواران خود از حضرت اميرالمؤمنين عليه و على اولاده السلام كه فرمود خطبه‏ اى خواند براى ما روزى حضرت رسول‏ خداصلى الله عليه وآله پس فرمود اَيُّها النَّاس بدرستیكه رو كرده است به سوى شما ماه خدا با بركت و رحمت و آمرزش ماهى است كه نزد خدا بهترين ماهها است و روزهايش بهترين روزها است و شبهايش بهترين شبها است و ساعت هايش بهترين ساعتها است و آن ماهيست كه خوانده‏ اند شما را در آن بسوى ضيافت خدا و گرديده‏ ايد در آن از اهل كرامت خدا نَفَسهاى شما در آن ثواب تسبيح دارد و خواب شما ثواب عبادت دارد و عملهاى شما در آن مقبولست و دعاهاى شما در آن مستجابست پس سؤال كنيد از پروردگار خود به نيّت هاى درست و دلهاى پاكيزه از گناهان و صفات ذميمه كه توفيق دهد شما را براى روزه داشتن آن و تلاوت كردن قرآن در آن بدرستیكه شقى و بد عاقبت كسى است كه محروم گردد از آمرزش خدا در اين ماه عظيم و ياد كنيد به گرسنگى و تشنگى شما در اين ماه تشنگى و گرسنگى روز قيامت را و تَصدّق كنيد بر فقيران و مسكينان خود و تعظيم نمائيد پيران خود را و رحم كنيد كودكان خود را و نوازش نمائيد خويشان خود را و نگاه داريد زبانهاى خود را از آنچه نبايد گفت و بپوشيد ديده هاى خود را از آنچه حلال نيست شما را نظر كردن بسوى آن و بازداريد گوشهاى خود را از آنچه حلال نيست شما را شنيدن آن و مهربانى كنيد با يتيمان مردم تا مهربانى كنند بعد از شما با يتيمان شما و بازگشت كنيد بسوى خدا از گناهان خود و بلند كنيد دستهاى خود را به دعا در اوقات نمازهاى خود زيرا كه وقت نمازها بهترين ساعتها است نظر میكند حق تعالى در اين اوقات به رحمت به سوى بندگان خود و جواب می‏ گويد ايشان را هرگاه او را مناجات كند و لبّيك می گويد ايشان را هرگاه او را ندا كنند و مستجاب می‏ گرداند هرگاه او را بخوانند اى گروه مردمان بدرستیكه جانهاى شما در گرو كرده‏ هاى شما است پس از گرو بدر آوريد به طلب آمرزش از خدا و پشتهاى شما گران بار است از گناهان شما پس سبك گردانيد آنها را به طول دادن سجده‏ ها و بدانيد كه حق تعالى سوگند ياد كرده است به عزّت و جلال خود كه عذاب نكند نمازگذارندگان و سجده كنندگان در اين ماه را و نترساند ايشان را به آتش جهنم در روز قيامت.

ايُّها النَّاس هر كه از شما افطار دهد روزه‏ دار مؤمنى را در اين ماه از براى او خواهد بود نزد خدا ثواب بنده آزاد كردن و آمرزش گناهان گذشته پس بعضى از اصحاب گفتند يا رسول ‏الله همه ما قدرت بر آن نداريم حضرت فرمود بپرهيزيد از آتش جهنم به افطار فرمودن روزه ‏داران اگرچه به نصف دانه خرما باشد و اگر چه به يك شربت آبى باشد بدرستیكه خدا اين ثواب را میدهد كسى را كه چنين كند اگر قادر بر زياده از اين نباشد اَيُّها النَّاسُ هر كه خُلْق خود را در اين ماه نيكو گرداند بر صراط آسان بگذرد در روزى كه قدمها بر آن لغزد و هر كه سبك گرداند در اين ماه خدمت غلام و كنيز خود را خدا در قيامت حساب او را آسان گرداند و هر كه در اين ماه شرّ خود را از مردم باز دارد حق تعالى غضب خود را در قيامت از او باز دارد و هر كه در اين ماه يتيم بی پدرى را گرامى دارد خدا او را در قيامت گرامى دارد و هر كه در اين ماه صله و احسان كند با خويشان خود خدا وَصل كند او را به رحمت خود در قيامت و هر كه در اين ماه قطع احسان خود از خويشان خود بكند خدا در قيامت قطع رحمت خود از او بكند و هر كه نماز سنتى در اين ماه بكند خدا براى او برات بيزارى از آتش جهنم بنويسد و هر كه در اين ماه نماز واجبى را ادا كند خدا عطا كند به او ثواب هفتاد نماز واجب كه در ماههاى ديگر كرده شود و هر كه در اين ماه بسيار بر من صلوات فرستد خدا سنگين گرداند ترازوى عمل او را در روزى كه ترازوهاى اعمال سبك باشد و كسیكه يك آيه از قرآن در اين ماه بخواند ثواب كسى دارد كه در ماههاى ديگر ختم قرآن كرده باشد اَيُّها النَّاسُ بدرستی‏كه درهاى بهشت در اين ماه گشاده است پس سؤال كنيد از پروردگار خود كه بروى شما نبندد و درهاى جهنّم در اين ماه بسته است پس سؤال كنيد از پروردگار خود كه بر روى شما نگشايد و شياطين را در اين ماه غُلّ كرده ‏اند پس سؤال كنيد از خدا كه ايشان را بر شما مسلط نگرداند الخ.

و شيخ صدوق روايت كرده كه چون ماه رمضان داخل می‏شد حضرت‏ رسول‏(صلى الله عليه وآله) آزاد مى ‏كرد هر اسيرى كه بود و عطا مى‏ نمود هر سائلى را مؤلف گويد كه ماه رمضان ماه خداوند عالميان است و شريفترين ماهها است و ماهيست كه درهاى آسمان و درهاى بهشت و رحمت گشوده مى‏ شود و درهاى جهنّم بسته مى‏ شود و در آن شبى است كه عبادت در آن بهتر است از عبادت هزارماه ‏پس‏ تأمّل‏ نما كه‏ چگونه ‏خواهى‏ بود درشب ‏وروز خود وچگونه ‏نگاه ‏مى‏ دارى‏ اعضاء و جواح خود را از معصيتهاى پروردگارخود و مبادا شبها در خواب باشى و روزها غافل از ياد خدا همانا در خبر است كه در آخر هر روز از روزهاى ماه‏ رمضان‏ دروقت‏ افطارحق‏ تعالى‏ هزارهزاركس‏ را ازآتش جهنّم آزاد مى‏ كند و چون شب جمعه و روز جمعه مى‏ شود در هر ساعتى هزار هزار كس را از آتش جهنم آزاد مى‏ كند كه هر يك مستوجب عذاب شده باشند و در شب و روز آخر ماه به عدد آنچه در تمام ماه آزاد كرده است آزاد مى‏ كند پس اى عزيز مبادا بيرون رود ماه رمضان و گناهان تو باقى مانده باشد و در هنگامى كه روزه‏ داران مزدهاى خود را بگيرند تو از جمله محرومان و زيانكاران باشى و تقرب بجوى بسوى خداوند تبارك و تعالى به تلاوت كردن قرآن مجيد در شبها و روزهاى اين ماه و به ايستادن به نماز و جِدّ و جَهد كردن در عبادت و بجا آوردن نمازها در اوقات فضيلت و كثرت استغفار و دعا فَعَنِ الصَّادِقِ‏ عليه السلام: اَنَّهُ مَنْ لَمْ يُغْفَرْ لَهُ فى‏ شَهْرِ رَمَضانَ، لَمْ يُغْفَرْ لَهُ اِلى‏ قابِلٍ اِلاَّ اَنْ يَشْهَدَ عَرَفَةَ. امام صادق ‏عليه السلام فرمود: هر كه در ماه رمضان آمرزيده نشود تا سال آينده آمرزيده نشود مگر آنكه در عرفات حاضر شود.

و نگاه دارد خود را ازچيزهايى خدا حرام كرده است و از افطار كردن بر چيزهاى حرام و رفتار كن به نحوى كه مولاى ما حضرت صادق‏ عليه السلام وصيّت نموده و فرموده كه هرگاه روزه‏ دارى مى‏ بايد كه روزه دارد گوش و چشم و مو و پوست و جميع اعضاى تو يعنى از محرّمات بلكه از مكروهات و فرمود بايد كه روز روزه تو مانند روز افطار تو نباشد و نيز فرموده كه روزه نه همين از خوردن و آشاميدن است تنها بلكه بايد در روز روزه نگاه داريد زبان خود را از دروغ و بپوشانيد ديده هاى خود را از حرام و با يكديگر نزاع مكنيد و حَسَد مبريد و غيبت مكنيد و مجادله مكنيد و سوگند دروغ مخوريد بلكه سوگند راست نيز و دشنام مدهيد و فحش مگوئيد و ستم مكنيد و بى‏خردى مكنيد و دلتنگ مشويد و غافل مشويد از ياد خدا و از نماز و خاموش باشيد از آنچه نبايد گفت و صبر كنيد و راستگو باشيد و دورى كنيد از اهل شرّ و اجتناب كنيد از گفتار بد و دروغ و افتراء و خصومت كردن با مردم و گمان بد بردن و غيبت كردن و سخن‏ چينى كردن و خود را مُشْرِف به آخرت دانيد و منتظر فَرَج و ظُهور قائم آل محمّدعليه السلام باشيد و آرزومند ثوابهاى آخرت باشيد و توشه اعمال صالحه براى سفر آخرت برداريد و بر شما باد به آرام دل و آرام تن و خضوع و خشوع و شكستگى و مذلّت مانند بنده‏اى كه از آقاى خود ترسد و ترسان باشيد از عذاب خدا و اميدوار باشيد رحمت او را و بايد پاك باشد اى روزه‏ دار دل تو از عيبها و باطن تو از حيله‏ ها و مكرها و پاكيزه باشد بدن تو از كثافتها و بيزارى بجوى بسوى خدا از آنچه غير اوست و در روزه ولايت خود را خالص گردانى از براى او و خاموش باشى از آنچه حق تعالى نهى كرده است تو را از آن در آشكارا و پنهان و بترسى از خداوند قهار آنچه سزاوار ترسيدن او است در پنهان و آشكار و ببخشى روح و بدن خود را به خداى عزّوجلّ در ايّام روزه خود و فارغ گردانى دل خود را از براى محبّت او و ياد او و بدن خود را به كارفرمائى در آنچه خدا تو را امر كرده است به آن و خوانده است بسوى آن اگر همه اينها را به عمل آورى آنچه سزاوار روزه داشتن است به عمل آورده‏اى و فرموده خدا را اطاعت كرده‏ اى و آنچه كم كنى از آنها كه بيان كردم از براى تو به قدر آن از روزه تو كم مى‏ شود از فضل آن و ثواب آن بدرستى كه پدرم گفت رسول‏ خدا(صلى الله عليه وآله) شنيد كه زنى در روز روزه‏اى جاريه خود را دشنام داد حضرت طعامى طلبيد آن زن را گفت بخور زن گفت من روزه‏ ام فرمود چگونه روزه‏اى كه جاريه خود را دشنام دادى روزه از خوردن و آشاميدن تنها نيست بدرستى‏كه حق تعالى روزه را حجابى گردانيده است از ساير امور قبيحه از كردار بد و گفتار بد چه بسيار كمند روزه‏ داران و چه بسيارند گرسنگى كشندگان و حضرت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام فرمود كه چه بسيار روزه ‏دارى كه بهره‏ اى نيست او را از روزه به غير از تشنگى و گرسنگى و چه بسيار عبادت كننده‏ اى كه نيست او را بهره‏ اى از عبادت به غير تَعَب اى خوشا خواب زيركان كه بهتر از بيدارى و عبادت احمقان است و خوشا افطار كردن زيركان كه بهتر از روزه داشتن بى‏ خردان است و روايت شده از جابربن يزيد از حضرت امام محمد باقرعليه السلام كه حضرت رسول‏ صلى الله عليه وآله به جابر بن عبدالله فرمود اى جابر اين ماه رمضان است هر كه روزه بدارد روز آن را و بايستد به عبادت پاره ‏اى از شبش را و باز دارد از حرام شكم و فَرْج خود را و نگاه دارد زبان خود را بيرون رود از گناهان خود مثل بيرون رفتن او از ماه جابر گفت يا رسول‏ اللّه چه نيكو است اين حديث كه فرمودى فرمود اى جابر و چقدر سخت است اين شرط هايى كه نمودم وبالجمله اعمال اين ماه شريف در دو مطلب و يك خاتمه ذكر مى‏ شود.